Silny w prawdzie Re. "Ramzes: Syn światłości. Świątynia milionów lat"

Miniona niedziela była według niektórych pochwałą i chlubą demokracji. Inni uważają, że stała się zwiastunem klęski i kompromitacji. Bo frekwencja wyborcza nie przekroczyła pięćdziesięciu procent.
Demokracja, chciałoby się wykrzyknąć, przecież to nie wynalazek współczesnych. Tylko wytwór wielu lat rozwoju państw świata - ostatnia forma rządów.

Lud nie rządził jednak wszędzie i jego władza nie zawsze była postrzegana, jako pierwsza, jedyna, słuszna w świecie starożytnym. Rządy demosu nie były nawet szczególnie popularną formą sprawowania władzy. Przyjęły się, owszem, w Grecji, częściowo miały wpływ na kształt starożytnego Rzymu, ale już pierwotne wspólnoty plemienne charakteryzował zgoła inny ustrój. Na czele znacznej większości państw stał nieograniczony w swej władzy, niekiedy utożsamiany z boskimi łaskami, monarcha.

Suweren

Egipt nie był wyjątkiem w tym względzie. Był za to chlubą i zarazem doskonałą regułą. W dolinie Nilu na tronach zasiadały całe dynastie pochodzące w linii prostej od boga-słońca Re. W rzeczywistości faraonowie byli wysokimi dostojnikami, zmyślnymi strategami, tyranami, a niekiedy po prostu synami swych sławnych ojców - królów.

Ramzes był inny. Od samego początku było wiadomo, że nie będzie pierwszym. Tron miał objąć jego brat - Szenar, który dostał tytuł: "najstarszy syn królewski". Młody chłopiec, kończący prestiżową szkołę, musiał znaleźć dla siebie miejsce w monarchii brata. Próbował zająć się pisarstwem, rekrutował się nawet pomyślnie na stanowisko królewskiego pisarza. Pragnął zostać żołnierzem, walcząc u boku ojca, w imię zjednoczonego kraju. Imał się również prac fizycznych, w tym ciężkiej harówki w kamieniołomie. Szybko nabrał pokory, dużo się nauczył, poznał i zrozumiał problemy ludu i zarazem całego państwa. Niejednokrotnie, w czasie poszukiwania życiowego celu, pomagały mu nie do końca zrozumiałe siły, wspierało szczęście i pomyślne przeznaczenie. Lecz gdy myślał, że uda mu się zdobyć wymarzone stanowisko wicekróla Nubii przyszło rozczarowanie. Jego ukochany ojciec, faraon Seti I nie zaufał mu. A może miał wobec niego inne plany?

Ucieleśnienie wielkości

Ramzes II Wielki - tak teraz mówi się o niesfornym młodzieńcze, późniejszym młodym królu, którego przedstawił mi Christian Jacq.
Tak, był wielki. Wielki wzrostem, osiągnięciami, ilością potomków, a nawet wiekiem i długością panowania. Najprawdopodobniej żył ponad 90 lat, panował blisko 70 lat i mógł pochwalić się liczną gromadką pociech.

Ale początki wskazywały na coś przeciwnego. Ramzes niepokorny, niezdyscyplinowany, lubiący dobrą zabawę, swawolny, spędzający noce w alkowie córki dostojnika - Izet Urodziwej, nie przejmujący się niczym. Ramzes, do którego dojrzałość przyszła nie w momencie wyniesienia na tron, na równi z panującym ojcem. Nie, nie wtedy, gdy został współwładcą, ale na szczęście dużo, dużo wcześniej.
Dzięki boskiej opiece, pomocy Setiego I potrafił zmierzyć się ze wszystkimi przeciwnościami losu. Dzięki temu przyjął i wychował syna z nieformalnego związku z Izet, ale też na małżonkę wybrał rozważną, piękną i rozsądną Nefertari, którą z Ramzesem połączyło ogromne, szczere uczucie, współistniejące z szacunkiem i troską - niespotykane wśród aranżowanych małżeństw tamtych czasów, a w szczególności małżeństw królewskich. Nawet w tym przypadku Ramzes II pozostał wielkim.

Strażnik przeznaczenia czyniący cuda

Całym życiem wielkiego faraona rządziła siła, której szary człowiek nie byłby w stanie pojąć, czy ogarnąć. Ogromna, złowieszcza i momentami wspaniała, ale jednocześnie bardzo zwyczajna i normalna. Ramzes bez zdumienia, czy jakichkolwiek wątpliwości przyjmował to, co na niego spadało. Mając u boku Nefertari, za sobą armię doradców - przyjaciół z uczelni oraz prostych, poczciwych i wiernych ludzi, odważnie stanął przed wspaniałymi i zarazem strasznymi latami spędzonymi na ukończeniu świątyni w Karnaku, budowie ochronnej świątyni milionów lat Ramesseum, stworzeniu miasta Pi-Ramzes, do którego przeniósł stolicę swego państwa, wygraniu nierównej walki z dwoma największymi wrogami - Hetytami i spiskującymi przeciw niemu rodakami, a także dążeniu do pielęgnowania dzieła swych przodków. Bogowie przyznali mu rację, której odmówili jego wrogom - przede wszystkim czcicielom jedynego boga Atona i potomkom ekscentrycznego faraona Echnatona.

Chociaż Christian Jacq odejmuje historii należny jej realizm, wprowadzając czytelnika do nieco magicznego świata, wzbogaconego mistycznymi obrządkami pogańskimi, kolorowymi, wielkimi świątyniami, cudami faraonów, to nie ujmuje ani okruszka, ani kawałeczka wspaniałemu początkowi rządów Ramzesa II oraz nie pozbawia potęgi bajecznego Egiptu, który pod rządami monarchów pozostaje państwem niedoścignionym, państwem - wzorem, aż do dnia dzisiejszego. Państwem - kolebką cudów świata. A nade wszystko państwem, którego wielkość podziwiamy także współcześnie.

Po czterech godzinach lotu, z naszej demokracji na południowy-wschód, możemy przenieść się do starożytności - podziwiać imponujące piramidy, plątać się między pylonami sali hypostylowej w świątyni w Karnaku, podnosić głowę ku chwale Abu Simbel, czy gubić się w labiryntach grobowców w Dolinie Królów. Tylko cztery godziny dzielą nas od magicznego powrotu do przeszłości, cofnięcia się w czasie o ponad 3 tysiące lat, do monumentalnego, królewskiego, zjednoczonego Egiptu.
I do stawienia się przed majestatem wysokiego i potężnego króla, Ramzesa II we własnej osobie, któremu nie dane było udać się na wieczny spoczynek i obecnie jego rudowłosa głowa, pogodna choć surowa twarz i dobrze zbudowane ciało, zaspokajają ciekawość tysięcy turystów z całego świata odwiedzających Muzeum Kairskie.

Ale po co czekać? Z Christianem Jacq podróż do XIII wieku p.n.e. trwa jeszcze krócej. Wystarczy sięgnąć na półkę, wziąć do ręki księgę w czarno-miodowej oprawie. Otworzyć. Podziwiać.
... I nie bać się przeznaczenia

Ocena: 5,5/6


Nie myślcie jednak, że popadłam w absolutny zachwyt. Nie, bo Pan Jacq naprawdę mnie gorzko rozczarował! W swym monumentalnym, niczym główny bohater, dziele stwierdza bowiem, że wejście do grobowca faraona w Dolinie Królów jest cudowną, kojącą ucieczką przed rozpalonym słońcem, nie darującym chłodu okolicznej pustyni. Otóż zbadałam tę sprawę empirycznie. I wewnątrz rozgrzanego grobowca, na rozgrzanej pustyni jest przerażająco, zabójczo, boleśnie wręcz gorąco. I duszno.
Nie byłabym sobą, gdybym nie wspomniała także o leciutkim naginaniu historii przez autora - otóż Ramzes sam otrzymał tytuł "najstarszego syna króla", bo jego starszy brat zmarł w dzieciństwie. Jednak wybaczyłam to Jacq, bo ku memu zdziwieniu wspomniał o, skądinąd niepopularnym, przypuszczeniu, iż głównymi budowniczymi świątyń i miast w Egipcie tamtego okresu mogli być Hebrajczycy, w tym sam Mojżesz.
Jak widzicie seria o "Ramzesie II" trafiła idealnie w mój gust. Już nie mogę doczekać się sięgnięcia po dalsze części cyklu.